De Belgische filmmaker en beeldend kunstenaar Thierry Zéno laat een oeuvre na dat op tal van vlakken eigenzinnig en fascinerend is. Hij werd wereldwijd bekend met Vase de noces, een onthutsende film beinvloed door Rops en Pasolini, over de passie van een eenzaat voor zijn zeug. Des morts, een documentaire met soms ondraaglijke beelden, tussen etnologie van het morbide en kijklustigheid in, is waarschijnlijk de meest eerlijke filmische confrontatie met de dood. Deze uitgave bevat ook Zéno’s eerste film Bouche sans fond ouverte sur les horizons, een documentaire over het oeuvre van een schizofrene schilder, die in een psychiatrische instelling geïnterneerd is.
INHOUD
DVD 1
Vase de noces (1974, 78')
‘Een man bemint een zeug. Er komen biggetjes van. Hij hangt ze op. De wanhopige moeder pleegt zelfmoord. Daarna volgen de algehele verrotting, het eten van stront, en vervolgens de dood van de man, zijn lichaam dat ten hemel vaart.’ Hoe precies Jacqueline Aubenas de film ook samenvat in deze ongepolijste zinnen, toch kan geen enkele beschrijving de kijker werkelijk voorbereiden op de fysieke, mentale, filmische schok die Vase de noces teweegbrengt. Weinig films slagen erin om zoveel onbehagen en weerzin op te wekken. Thierry Zéno draait hem op 24-jarige leeftijd, pas afgestudeerd als regisseur aan de IAD, in zwart-wit, met de wonderlijke alchemist-kluizenaar Dominique Garny en Jean-Pol Ferbus. De metafysische, poëtische en subversieve fabel wordt in 1974 vertoond en bekroond op de vijfde en laatste editie van het festival EXPRMTL te Knokke, om vervolgens decennialang over de hele wereld fascinatie en walging op te wekken. In 2003 geeft curator Harald Szeemann, destijds jurylid in Knokke, de film in het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel een ereplaats in zijn tentoonstelling ‘Visionair België’, tussen Félicien Rops’ Dame met het varken en de getatoeëerde varkens van Wim Delvoye. (Muriel Andrin, Université Libre de Bruxelles)
DVD 2
Des morts (1979, 99')
De titel van deze film, die zich inschrijft in de rijke traditie van de etnografische documentaire, laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Hij voert ons mee in een onthutsende ontdekkingstocht langs drie continenten en zes landen (de Verenigde Staten, Mexico, België, Zuid-Korea, Thailand en Nepal), op zoek naar de plaatselijke doodsrituelen. De film is het werk van Zéno, Garny en Ferbus; Alain Pierre verzorgde de muziek. De opnamen, die werden voorafgegaan door grondig literatuuronderzoek, duurden twee jaar, waarna het monteren van de dertig uren pellicule nog eens een jaar in beslag nam. De montage beklemtoont niet alleen de culturele verschillen, maar ook het contrast tussen de intieme en familiale omgang met de dood en de commerciële of regelrecht industriële praktijken. Onder invloed van de ‘direct cinema’ wordt hier, net als in Vase de noce, gezocht naar een cinematografisch schokeffect en naar de grenzen van het voorstelbare. De wijze waarop we de dood aan het werk zien, is van een sublieme en soms moeilijk te verdragen schoonheid. De lijken die worden afgelegd en gereinigd, die verstijven en wegrotten, opbranden of in de open lucht ontbinden en door toedoen van insecten transformeren – zijn wel degelijk menselijke lichamen zoals dat van ons, en herinneren ons aan onze eigen sterfelijkheid. Als thanatologische film en unieke ervaring die diepe sporen nalaat, verkent Des morts onvervaard datgene, wat Amos Vogel het laatste grote taboe van de filmkunst heeft genoemd. (Muriel Andrin, Université Libre de Bruxelles)
Bouche sans fond ouverte sur les horizons (1971, 26')
In 1971 schetst Thierry Zéno in een middellange 16mm film het fascinerende portret van kunstenaar Georges Moinet. Moinet lijdt aan schizofrenie, verblijft in een psychiatrisch ziekenhuis bij Namen, en schildert. Na 24 jaar stilzwijgen spreekt hij tijdens deze gefilmde ontmoeting voor het eerst over zijn kunst, en onthult hij de grondslagen van zijn persoonlijke kosmogonie. De onbedaarlijke woordenvloed biedt evenwel geen houvast voor mogelijke interpretaties, en vermengt zich met de geluiden en het verre geroezemoes van het onzichtbare ziekenhuisleven geleidelijk tot een soort muziek. Samen met cameraman Alessandro Ussai en geluidstechnicus Roger Cambier benadert Zéno de kunstenaar zo dicht mogelijk, ten einde hem te vatten in al zijn demiurg-achtige buitensporigheid, zijn marginaliteit, maar ook zijn menselijkheid. Zowel de man als zijn doeken worden in een reeks close-ups gedeconstrueerd. Zéno vermijdt zorgvuldig het didactische perspectief dat in films over kunst traditioneel wordt gehanteerd, om ons rechtstreeks te confronteren met de kunst zelf, net zoals hij later ook de schilderijen van Rops of de taal van Ionesco zal benaderen. Door de esthetische keuzes reconstrueert de film vooral de schok die de ontmoeting met de kunstenaar bij Zéno heeft teweeggebracht, en getuigt hij reeds van de wijze waarop deze als filmmaker steeds op zoek gaat naar de grenzen. (Muriel Andrin, Université Libre de Bruxelles).
Taal: Frans, Engels, et al.
Ondertitels: Nederlands, Frans & Engels
PAL / All regions